ورود / ثبت نام
مطالعات اکتشافی:
مطالعات اکتشافی مجموعه بررسی هایی هستند که براي شناسایی مقاصد آرمانی (ماموریت، چشم انداز و ارزشها) ضروري هستند و عبارتند از مطالعات اسناد بالادست، تطبیقی، میدانی و کانونی. در مطالعه اسناد بالادست، انتظار نهادهاي بالادستی مشخص می شود. به بیان دیگر، این مطالعه در جواب به این سوال انجام میشود که انتظارات نهادهاي بالادستی و حاکمیتی از سازمان چیست؟ نهادهاي بالادستی براي هر سازمان در بخش دولتی یا خصوصی وجود دارند که باید در چارچوب خواسته هاي آنها حرکت کرد. در وزارتخانه ها و سازمان هاي دولتی این خواسته ها در قالب قانون تاسیس، اساسنامه، مصوبات هیئت دولت و آیین نامه هاي وجود دارند. در شرکتهاي خصوصی بیشتر با اسنادي مانند اساسنامه، ابلاغی ههاي و مصوبات شرکت مادري مواجه م یشویم. به هر حال صرف نظر از نوع مالکیت، انتظارات و الزامات بالادستی وجود دارد. در این مطالعه تمامی مستندات، قوانین و مقررات مرتبط با سازمان یا شرکت شناسایی و بررسی می شود. چند نمونه از اسناد بالادستی که می توان به آنها مراجعه نمود عبارتند از:
– سند چشم انداز کشور
– قانون اساسی جمهوري اسلامی ایران
– قوانین تاسیس وزارتخانه ها، سازمان ها و شرکت هاي دولتی
– قانون برنامه پنجم سازندگی کشور
– سیاست هاي ابلاغی از طرف قواي سه گانه و نهاد ها
– سیاست هاي کلی اصل 44 قانون اساسی
وقتی که مجموعه اسناد مرتبط با موضوع فعالیت سازمان یا شرکت شناسایی شد، با مطالعۀ موارد مندرج در متن این قوانین، نکاتی که به صورت مستقیم مرتبط هستند، شناسایی و جمع بندي می شود. در مطالعه میدانی، وجود سازمان از نظر اقتصادي یا اجتماعی اثبات می شود. این مطالعه در جواب به این سوال انجام می شود که وجود سازمان از نظر اقتصادي و اجتماعی چه ضرورتی دارد؟ در این مطالعه با بررسی وضعیت اقتصادي یا اجتماعی و با در نظر گرفتن وضعیت بخش هایی که سازمان در آنها فعالیت می کند، نیاز کشور به خدمات و محصولات آن مشخص می شود. بررسی نیاز خدمت گیرندگان در دامنه جغرافیایی وجود سازمان را در تامین خدمات مورد نیاز آنها تبیین می کند. معمولاً سازمان ها در این مطالعه به بررسی روند کمی و کیفی کالاها و خدمات خود می پردازند. استفاده از گزارشات عملکرد در سال هاي گذشته با تاکید بر سال هاي اخیر کمک زیادي در انجام این مطالعه می کند.
در مطالعه تطبیقی به بررسی تجربه سازمانهاي مشابه در داخل کشور و یا سایر کشورها پرداخته می شود. این مطالعه در جواب به این سوال انجام می شود که تجربه سایر سازمان ها در زمینه هاي مشابه با فعالیت سازمان چیست؟ در این مطالعه ماموریت و چشم انداز سایر سازمان هاي مشابه داخلی و یا بین المللی مورد بررسی قرار گرفته و از تجارب برنامه ریزي در سایر سازمان ها استفاده می شود. معیار واحد یا جهان شمولی براي تعیین ترکیب مناسب از سازمان هاي مشابه وجود ندارد. به طور تجربی، پیشنهاد می شود در انتخاب سازمان هاي مشابه براي انجام مطالعه تطبیقی، علاوه بر سازمانهاي مشابه داخل کشور، نمونه هایی از کشورهاي مشابه (مانند مالزي)، همسایه (مانند ترکیه یا عراق) و پیشرفته (مانند کشورهاي اروپایی) انتخاب شود.
پس از انجام سه مطالعه فوق، اکنون می توان از نتایج آنها براي انجام مطالعه کانونی استفاده کرد. این مطالعه در جواب به این سوال انجام می شود که نظر مدیران و دست اندر کاران قبلی یا فعلی سازمان در خصوص مقاصد آرمانی با توجه به نتایج سه مطالعه فوق چیست؟ در این مطالعه با مراجعه به مطالعات اسناد بالادست، میدانی و تطبیقی، دیدگاه مدیران ارشد و سایر صاحب نظران در مورد اجزاي ماموریت مشخص می شود. بدین ترتیب نقطه نظرات کلیه مدیران و صاحب نظران اخذ می شود.
ماهیت بیانیه هاي ماموریت، چشم انداز و ارزش ها ماموریت نشان دهنده علت یا فلسفه وجودي سازمان و بیان گر هویت سازمان است. هر سازمان یک ماموریت دارد، چه این ماموریت به صورت تدوین شده و مکتوب باشد و چه نباشد. ماموریت شکل دهنده فعالیت سازمان و رفتار کارکنان است. ماموریت سازمان، مفهومی است که قید زمانی و مکانی خاصی نداشته و ممکن است در عرض چند روز تغییر کند و یا براي مدت طولانی بدون تغییر باقی بماند. مسلم است که تغییر یا عدم تغییر ماموریت به گردانندگان سازمان و عوامل اثرگذار بر آن بستگی دارد. ماموریت باید داراي ویژگی هایی مانند کلی بودن، الهام بخش بودن، وحد تبخش بودن، پایدار بودن و … باشد.
اگر ماموریت یک سازمان را در قالب یک سند مکتوب کرده و به اطلاع ذینفعان سازمان برسانیم و آن را پیشروي فعالیت هاي سازمان قرار دهیم، در واقع بیانیه ماموریت سازمان را تهیه کرده ایم. بنابراین بیانیه ماموریت، جمله یا عبارتی است که بدان وسیله مقصود یک سازمان از مقصود سازمان مشابه متمایز میشود. چشم انداز سازمان نشان دهنده جایگاه یا موقعیت مطلوب در آینده است. در ماموریت به این پرسش پاسخ داده شود که « ما می خواهیم چه بشویم؟ » و در چشم انداز به این پرسش پاسخ داده میشود « ما به چه کاري مشغول هستیم؟»
و در برگیرنده موقعیت هایی خاص می شود در حالیکه ماموریت سازمان بیان آینده مطلوب از سازمان است چشم انداز بیشتر با فعالیت سازمان از حال تا آینده سر و کار دارد. در واقع ماموریت بصورت کلی و بدون قید زمان، علت وجودي سازمان را معین م یکند و چش مانداز نتیجه تحقق ماموریت و تداوم فعالیتهاي سازمان را مشخص می کند. ارزش ها سومین جزء تشکیل دهنده مقصد سازمان می باشد. یک سازمان در بیانیه ارزش هاي سازمانی خود اصول اخلاقی را در قبال کارکنان، سهام داران، جامعه و سایر ذینفعان بیان می کند. معمولاً استراتژیست هاي سازمانی با پرسیدن این بیانیه ارزش سازمان را تدوین می نمایند. ارزش ها « ما به چیزهایی پایبندیم و به کدام ارزش ها احترام می گذاریم » سوال که را می توان بر اساس ارزش هاي سازمانی، حرف هاي، اخلاقی و مذهبی شناسایی نمود.